De Nederlandse Leverpatiënten Vereniging (verder te noemen NLV) is leverpatiënten vereniging die op gericht is in 1986.

De kerntaken van de vereniging zijn:

het behartigen van de belangen van patiënten met een ziekte van de lever en/of galwegen;

het bevorderen van het welzijn van mensen met een lever­ en/of galweg ziekte, hun familieleden en naaste omgeving;

het geven van voorlichting over ziekten van de lever en/of galwegen;

het bevorderen van wetenschappelijk onderzoek over deze ziekten.

De vereniging tracht haar doel te bereiken door:

het beleggen en in stand houden van contacten tussen en met patiënten, hun ouders/verzorgers, medici en paramedische deskundigen.

het wekken van belangstelling van overheid en andere instellingen voor deelname in wetenschappelijk onderzoek met betrekking tot ziekten aan lever en/of galwegen;

het in de meest uitgebreide zin geven van informatie en voorlichting over ziekten aan lever en/of galwegen;

belangenbehartiging;

het uitgeven van het kwartaalblad NLVisie;

het uitgeven van folders en brochures;

het bieden van lotgenotencontact.

De vereniging wil daar waar mogelijk voorlichting geven.

Vaak gebeurt dit door het geven van voorlichting over zaken die op het maatschappelijk vlak liggen. Men kan hierbij onder andere denken aan het wegwijs maken van patiënten in de sociale wetgeving en de vele regelingen voor mensen die met een ziekte moeten leven. Naar buiten wil de vereniging wetenschappelijk onderzoek stimuleren en ondersteunen, wat kan leiden tot steeds betere behandelingsmethoden. Zij doet dit onder meer door de aandacht op leverziekten te vestigen en te helpen bevorderen dat fondsen voor onderzoek beschikbaar komen. Hiertoe is het nodig dat de samenleving wordt geattendeerd op het veel voorkomen van leverziek­ ten. Daarnaast wil de vereniging ervoor zorgen dat meer begrip ontstaat voor leverpatiënten en hun problemen. Om een en ander te bevorderen geeft Nederlandse Leverpatiënten Vereniging een aantal verhelderende brochures uit.

Lotgenoten contacten

De vereniging vindt het belangrijk om contacten tot stand te brengen tussen patiënten onderling en tussen hun huisgenoten en verzorgers. Het kan een grote hulp zijn te ervaren dat men niet de enige is die strijd moet leveren met de aan een leverziekte verbonden ongemakken. Het gevoel niet de enige te zijn met een moeilijk toekomstperspectief of te kunnen praten met lotgenoten biedt vaak veel steun. Ook kunnen patiënten die een levertransplantatie moeten ondergaan en hun huisgenoten veel leren van degenen die zo’n operatie achter de rug hebben. Het blijkt dat patiënten veel tijd en geduld voor elkaar over hebben en bereid zijn uitvoerig en herhaaldelijk informatie over te dragen en vooral praktische adviezen te geven. Het spreekt vanzelf dat de Nederlandse Leverpatiënten Vereniging ook streeft naar goede contacten met medici, verpleegkundigen en andere zorgverleners. Zij beschikken over kennis en ervaring in het behandelen van leverziekten en het geven van zorg aan leverpatiënten. Als informatiebron zijn ze onontbeerlijk. Regiocontactpersonen zijn vrouwen en mannen die doorgaans uitgebreide ervaring hebben met leverpatiënten of die zelf leverpatiënt zijn. Zij zorgen per regio voor opvang, begeleiding en voorlichting van leden of van patiënten die lid willen worden. Zij brengen patiënten bij elkaar en zorgen dat de vereniging aan de basis gestalte krijgt. In nagenoeg elke provincie in Nederland is wel een regiocontactpersoon.

Werkgroepen

Om meer en beter aandacht te kunnen geven aan de leden van de vereniging is in 1997 begonnen met het werken in werkgroepen. De werkgroepen bestaan uit vier tot zes vrijwilligers, die allen (ervarings–)deskundige zijn op het gebied van de betreffende leverziekte. Met hun specifieke kennis en ervaring kunnen de werkgroepen gericht activiteiten ontwikkelen en contacten onderhouden met betrekking tot hun ‘specialisme’. De werkgroepen zijn voor zowel de leden als voor de vereniging een waardevol medium.

Wilt u meer weten?

De Ministerraad heeft in april van dit jaar goedkeuring verleend aan een wetsvoorstel dat voorziet in een recht op smartengeld voor de naasten van het slachtoffer. Hoe is het nu geregeld en wat brengt de toekomst?

Immateriële schadevergoeding – doorgaans beter bekend als smartengeld – is de vergoeding waarop het slachtoffer jegens de aansprakelijke partij recht heeft als compensatie en genoegdoening voor het geschokte rechtsgevoel en ondergane leed.

Smartengeld moet worden onderscheiden van de materiële schadevergoeding, de vergoeding voor de schade in het vermogen als gevolg van het ongeval, zoals bijvoorbeeld fysiotherapie, vervangende hulp in de huishouding, inkomen dat het slachtoffer misloopt en de vervanging van beschadigde zaken. In de regel zal het slachtoffer recht hebben op beide vormen naast elkaar. In het dagelijkse taalgebruik (en in de kranten) ontstaat vaak de spraakverwarring dat de totale schadevergoeding (dus materiële schadevergoeding en smartengeld) ten onrechte tezamen kortweg “smartengeld” wordt genoemd.

Een ongeval brengt ook voor de naasten van het slachtoffer veel leed met zich. In geval van ernstig letsel dragen zij – naast het slachtoffer – in hun dagelijks leven de gevolgen en bij overlijden van het slachtoffer staan zij er alleen voor.

Het is dan ook redelijk dat hen aanspraak wordt gegund op een vergoeding voor het leed dat zij hebben te dragen treft. De huidige praktijk valt echter bitter tegen. De wettelijke mogelijkheden zijn beperkt.

Smartengeld onder de huidige wet Het recht op immateriële schadevergoeding in het algemeen wordt geregeld in de bepaling van artikel 6:106 van het Burgerlijk Wetboek (BW). Een recht op smartengeld bestaat in de volgende gevallen:

indien de aansprakelijke persoon het oogmerk had zodanig nadeel toe te brengen;

indien de benadeelde lichamelijk letsel heeft opgelopen, in zijn eer of goede naam is geschaad of op andere wijze in zijn persoon is aangetast;

indien het nadeel is gelegen in aantasting van de nagedachtenis van een overledene en toegebracht is aan de niet van tafel en bed gescheiden echtgenoot, de geregistreerde partner of bloedverwant tot in de tweede graad van de overledene, mits de aantasting plaatsvond op een wijze die de overledene, ware hij nog in leven geweest, recht zou hebben gegeven op schadevergoeding wegens het schaden van zijn eer of goede naam.

De specifieke voorwaarden van sub (a) en sub (c) zullen in menig voorkomend geval niet zijn vervult.

Bij sub (b) volgt uit het wettelijk systeem dat degene die smartengeld vordert zelf in zijn eer of goede naam moet zijn geschaad, zelf letsel moet hebben opgelopen of zelf in zijn persoon moet zijn aangetast. De vervulling van die voor­ waarde zal in het geval van een naaste van het slachtoffer niet licht worden aangenomen.

Shockschade

Door de Wetgever wordt in de parlementaire stukken toegelicht dat wel denkbaar is de vergoeding van zogenoemde “shockschade ”. Hieronder wordt verstaan de schade die optreedt door de shock die het gevolg is van het waarnemen van of geconfronteerd warden met (en eventueel: de gevolgen van) een dodelijk ongeval. Onder omstandigheden, aldus de Wetgever, kan dit tot letsel of een andere aantasting in de persoon (van de naaste) leiden, hetgeen de benadeelde (dus: de naaste) aanspraak geeft op smartengeld.

De Wetgever heeft uitdrukkelijk aangetekend dat de bepaling van sub (b) terughoudend dient te warden toegepast. Het zou alleen gaan om “zeer ernstige gevallen”.

De rechtspraktijk is dan ook dat in geval van shockschade niet wordt vergoed het verdriet “om het overlijden als zodanig” (want die schade komt volgens de Wetgever niet voor vergoeding in aanmerking) maar de schade “vanwege het waarnemen van of geconfronteerd warden met het ongeval ”.

Recentelijk heeft de Hoge Raad een arrest (uitspraak) van het Hof Amsterdam bekrachtigd waarin de grenzen van artikel 6:106 sub (b) BW door het Hof werden afgetast.

Het betrof een zeer akelig ongeval waarbij een vijfjarig meisje om het leven was gekomen door aanrijding door een achteruitrijdende taxibus. De moeder was kort na het ongeval ter plaatse gekomen en op gruwelijke wijze geconfronteerd geworden met het levenloze lichaam van haar dochtertje. De moeder heeft ernstig geestelijk letsel opgelopen waarvoor zij gedurende vele jaren, met tussenpozen, in behandeling is geweest bij een psychiater.

De overwegingen:

“ (…) een en ander laat ruimte voor een aanspraak op schadevergoeding van verweerster zelf (de moeder) voor zover de schade is veroorzaakt door iets anders dan de dood of het letsel van haar dochter. De schade waarvan zij vergoeding vordert, is veroorzaakt door de confrontatie met de gruwelijke, schokkende gevolgen van de gebeurtenis. Dit onderdeel van de gevolgen kan warden aangemerkt als iets andere dan de dood of het letsel van het meisje.” (r.o. 4.7)

En:

“ De normen voor verkeersgedrag strekken mede tot bescherming van de moeder van een vijfjarig meisje dat met even tevoren verkregen goedvinding van de moeder op de fiets op een woonerf vlakbij haar woning, aan het verkeer deel­ neemt, tegen schade als in deze zaak aan de orde. Dat de moeder niet zelf aan het verkeer deelnam en zich ook niet bevond in de fysieke gevarenzone van de, een verkeersnorm schendende, taxibus en zelf geen lichamelijk letsel opliep, is geen reden om anders te oordelen. ” (ro. 4. 11)

En:

Verweerster heeft geestelijk letsel opgelopen en is aldus in haar persoon aangetast in de zin van art. 6:106 lid 1 aanhef en onder b BW (r.o. 4.13).

Mitsdien lijkt het erop dat de grenzen voor smartengeld en der het huidige recht zijn verruimd.

Het wetsvoorstel inzake smartengeld voor naasten

De gewijzigde maatschappelijke opvattingen over smartengeld, zoals deze ook weerklinken in de rechtspraak, hebben geleid tot de aandacht van de Wetgever. Onder meer naar aanleiding van vragen in de Tweede Kamer aan de Minister van Justitie is het wetgevingstraject in gang gezet dat heeft geleid tot een (thans nog zeer pril) wetsvoorstel.

Dit jaar heeft de Ministerraad op voor­ stel van de (thans demissionair) Minister van Justitie Korthals ingestemd met een (concept) wetsvoorstel om smartengeld mogelijk te maken voor naasten van iemand die door andermans schuld overlijdt of ernstig en blijvend letsel oploopt.

De tekst van het wetsvoorstel is nog niet openbaar en de inhoud is voorlopig alleen op hoofdlijnen bekend gemaakt. Het wetsvoorstel is voor advies toegezonden aan de Raad van State. Eerst bij indiening in de Tweede Kamer zullen het wetsvoorstel en het advies openbaar worden.

In het wetsvoorstel wordt de vergoeding van smartengeld beperkt tot een nauw omschreven kring van naasten. Daarbij zou het dan gaan om: echtgenoten en geregistreerd partners, levensgezellen die al langer dan een jaar met elkaar samenleven, duurzaam in gezinsverband levende ouders en kinderen en duurzame zorgrelaties in gezinsverband, zoals pleegouders– en kinderen. Ook de omvang van het smartengeld wordt gefixeerd. Het wetsvoorstel gaat uit van een vast bedrag van € 10.000, –. Nog steeds geldt dat de Wetgever gewicht hecht aan terughoudendheid voor wat betreft de omvang van de schadevergoedingsplicht. Immateriële schadevergoeding wordt bezien tegen de achtergrond van de ‘ontwikkelingen van een claim­ cultuur’. De dominante idee van een negatief gewaardeerde claimcultuur drukt een stempel op de visie van de Wetgever.

Spijtig genoeg kent het wetsvoorstel beperkingen die de rechter in de praktijk naar verwachting (weinig tot) geen ruimte laten om recht te doen aan de feiten en omstandigheden in individuele gevallen.

De bepaling van de hoogte van het smartengeld voor het slachtoffer vindt plaats aan de hand van factoren die zien op de aard en de ernst van het letsel. Aldus wordt beoogd een verhouding tussen de schade en het smartengeld tot uitdrukking te brengen. De hantering van een gefixeerd bedrag zal bij vergelijking van individuele gevallen tot de pijnlijke conclusie kunnen leiden dat in geval X en geval Y dezelfde vergoeding wordt toegekend ondanks evidente verschillen in de ernst van het doorstane leed. En is het billijk dat het smartengeld voor een naaste die jarenlange psychische klachten overhoudt aan het traumatisch verlies is beperkt tot de gefixeerde som?

Verder valt op dat veel naasten dus niet voor vergoeding in aanmerking zullen komen. Denk bijvoorbeeld aan de situatie dat een alleenwonend slachtoffer overlijdt met achterlating van een vriend of vriendin met wie hij of zij een langdurige relatie had en een moeder met wie een hechte band bestond. Ook onder het nieuwe wetsvoorstel zouden noch de vriend(in) noch de moeder een recht kunnen doen gelden.

Het wetsvoorstel is een stap in de juiste richting omdat het onderwerp thans de aandacht krijgt die het verdient. Verder lijkt de Wetgever een principiële stap richting erkenning te (gaan) maken. Toch zal bij indiening van het wetsvoorstel in de Tweede Kamer grondig debat moeten plaatsvinden over de thans gekozen vorm.

Mr. R. Grandia, advocaat te Rotterdam

Het verhaal en initiatief van een ‘ex– whiplasher’